Gezondheid

Hoogspanningsnet en magneetvelden

Magneetvelden kunnen de gezondheid beïnvloeden. Onderzoek laat zien dat kinderen die bij hoogspanningslijnen wonen, mogelijk een verhoogde kans hebben op leukemie. Of en hoe het magneetveld de leukemie veroorzaakt, is onbekend. Met andere ziekten is geen verband gevonden. Uit voorzorg heeft de Rijksoverheid in 2023 geadviseerd om, zo veel als redelijkerwijs mogelijk, te voorkomen dat er nieuwe situaties ontstaan waarbij kinderen langdurig verblijven in het gebied rond bovengrondse hoogspanningslijnen waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla (de ‘magneet-veldzone’). Zie Staatscourant. De GGD en de Gezondheidsraad hebben dit advies verbreed naar alle situaties waar het veld die jaargemiddelde waarde overschrijdt. Ook melden zij dat er aanwijzingen zijn dat ook volwassenen risico lopen.

In een MER moet de magneetveldzone worden berekend, met een beschrijving waar binnen deze zone woningen, scholen en kinderdagverblijven staan. Laat zien wat de verschillen zijn tussen alternatieven. De Commissie heeft hier een factsheet voor opgesteld: Hoogspanningsnet en magneetveld.

Industriële projecten

De gevolgen van industriële projecten op gezondheid dienen duidelijk te worden beschreven, en welke mogelijkheden er zijn voor alternatieven. Geef de emissies (uitstoot), de immissies (concentraties in de leefomgeving) en deposities van stoffen navolgbaar en kwantitatief aan.

Luchtkwaliteit

De kwaliteit van de lucht die we inademen heeft grote impact op de gezondheid. Het huidige niveau van luchtverontreiniging verklaart volgens onderzoek zo’n 75% van de milieugerelateerde ziektelast in Nederland. Luchtverontreiniging leidde in 2013 volgens de gezondheidsraad in Nederland tot een vermindering van de leeftijdsverwachting van gemiddeld dertien maanden.

Bij luchtkwaliteit is het goed om onderscheid te maken tussen emissie: de uitstoot van schadelijke stoffen van de bron, en immissie: de concentratie of belasting op de plek waar mensen de lucht inademen. Dit moet je in een MER duidelijk in beeld brengen voor alle stoffen die bijdragen aan luchtverontreiniging. Belangrijke stoffen zijn: stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10, PM2.5), ultra fijn stof, grof stof, zwaveldioxide (SO2) en koolmonoxide (CO).

Waardevolle adviezen van de Commissie

1. Beschrijf de huidige gezondheidssituatie Denk aan de huidige bevolkingssamenstelling, de lucht- en bodemkwaliteit en bronnen van milieuvervuiling. Beschrijf bij de huidige leefomgeving ook in welke mate die uitnodigt tot gezond gedrag.
2. Maak in het plan onderscheid tussen de verschillende soorten gezondheidsambities:
   Gezondheidsbescherming Kijk niet alleen naar de wettelijke grenswaarden, maar ook naar de mogelijkheden om de gezondheidskundige advieswaarden voor luchtkwaliteit en geluidhinder onder de norm te realiseren. Bijvoorbeeld bij verkeersprojecten in stedelijk gebied.
   en Gezondheidsbevordering Kijk bij het inrichten van een gezonde leefomgeving naar de mogelijkheden om via ruimtelijke inrichting een gezonde leefomgeving te bevorderen. Denk bijvoorbeeld aan de mogelijkheden om onnodig autogebruik te voorkomen door de aanleg van aantrekkelijke fiets- en wandelroutes of aan het realiseren van aantrekkelijk groen en toegankelijke recreatiegebieden en sportfaciliteiten. Denk aan het instellen van rookvrije en/of snackbarvrije gebieden waar veel kinderen zijn.
3. Uitwerken van alternatieven Neem de resultaten van die inventarisatie in het milieueffectrapport op. Beschrijf ook de concrete ambities voor de inrichting van een (gezonde) leefomgeving. Neem, in overleg met alle stakeholders, alternatieven en uitgewerkte maatregelen op waarmee je de ambities kan realiseren.
4. Gezondheid kan meeliften met andere ambities Maatregelen voor klimaatadaptatie (zie het uitgelichte thema klimaat) kunnen extra sterfte van kwetsbare groepen bij weersextremen (zoals hittegolven) voorkomen. Mobiliteitsbeleid kan een bijdrage leveren aan goede fietspaden en wandelgebieden en zo uitnodigen tot meer bewegen. Grotere waterbergingen tegen overstromingen kunnen uitnodigen tot recreatie.