Warmtetransitie
Gemeenten gaan hun wijken stapsgewijs van het aardgas afhalen. Hoe dit in zijn werk gaat, staat in het warmteprogramma. Warmteprogramma’s zijn de opvolger van de gemeentelijke transitievisies warmte.
Een MER helpt gemeenten om de milieu- en omgevingsgevolgen van verschillende keuzes in de warmtetransitie in beeld te brengen en deze te onderbouwen. Iedere wijk is namelijk anders door verschillen in woningtypes en -bouwjaar, woningdichtheid, beschikbare openbare ruimte, ondergrond en andere factoren zoals de nabijheid van kwetsbare natuur. Deze factoren bepalen welke warmte- en koude oplossingen voor een bepaalde wijk geschikt zijn.
Voorbeelden van oplossingen zijn stads- of buurtwarmtenetten (met hoge, midden of zeer-lage-temperatuur warmte), lucht-water-warmtepompen of bijvoorbeeld individuele bodem-warmtepompen.
In een MER kun je de (milieu)voor- en nadelen van verschillende warmteoplossingen in een wijk goed met elkaar vergelijken. Denk bijvoorbeeld aan het effect op water, bodem en natuur bij geothermie, hergebruik van restwarmte en warmtenetten, én geluid- en trillinghinder bij warmtepompen. Ook het effect op netcongestie is een belangrijk aandachtspunt.
Windparken
Windturbineparken zijn belangrijke bronnen voor duurzame energie. Voor goed onderbouwde besluiten worden milieueffecten zowel bij strategische plannen als bij vergunningen voor concrete projecten onderzocht. Vaak worden potentiële locaties voor windparken al op RES- of provinciaal niveau geselecteerd. Hoe groter het zoekgebied, hoe meer rekening kan worden gehouden met gezondheid en milieu.
In milieueffectrapporten voor windturbines op land zijn onderwerpen zoals gevolgen voor landschap, natuur en omwonenden (door geluid en slagschaduw) belangrijk. Ook wordt gekeken naar bijvoorbeeld de positionering en hoogte van de windturbines en naar concrete maatregelen om milieugevolgen te voorkomen of te verminderen.
Gezondheidseffecten en hinder door geluid en slagschaduw Windturbines veroorzaken geluid (dat hinder en gezondheidsschade voor omwonenden kan veroorzaken) en slagschaduw (die vooral voor hinder kan zorgen). Er zijn verschillende mogelijkheden om het geluid of de slagschaduw van een windturbine te beperken. Zo kan een windturbine tijdelijk (bijvoorbeeld in de nachtperiode) worden stilgezet, of langzamer draaien. Deze mogelijkheden worden in een MER onderzocht en met elkaar vergeleken.
Voor geluid en slagschaduw geldt dat er op dit moment (najaar 2025) nog geen nationale normen zijn. Gemeenten en provincies moeten daarom voor een windpark zelf lokale normen onderzoeken en onderbouwen. Hierbij moet de overheid afwegen hoe met de gezondheid van omwonenden is omgegaan. Dit kan goed in een MER.
Natuur Windturbines hebben negatieve gevolgen op vogels en vleermuizen door sterfte (aanvaring) of verstoring. Hier moet rekening mee gehouden worden bij de planning van een windturbinepark zodat slachtoffers zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden.
Bij beschermde soorten en bij beschermde natuurgebieden zoals Natura 2000-gebieden gelden strenge regels. Duidelijk moet zijn dat de natuur niet teveel aangetast wordt, anders is een windpark niet toegestaan. Onderzoek naar de effecten op natuur en maatregelen (positie turbines, stilstand) vindt plaats in het MER en eventueel in een zogeheten Passende beoordeling.
Landschap Windturbines met een tiphoogte van 150 tot meer dan 200 meter passen door hun maat niet meer bij het onderliggende landschap. Door hun hoogte zijn ze bij helder weer van grote afstand, zo’n 20 tot 30 kilometer, zichtbaar. Nachtelijke signaalverlichting zorgt ervoor dat ze ook ’s nachts op grote afstand zichtbaar kunnen zijn. Het opstellingspatroon van de turbines heeft invloed op het landschap en kan zorgen voor een rustiger beeld. In een MER worden zichtbaarheid en andere landschappelijke effecten onderzocht en worden maatregelen verkend om de inpassing van een windpark te verbeteren.
